28 آزمایش خون برای پایش سلامت ورزشکاران
به گزارش بلاگ پو، به گزارش خبرنگاران، یکی از ساده ترین و گسترده ترین روش های پایش سلامتی ورزشکاران، آزمایش خون یا پانل خونی است. جدا از علم پزشکی، در علم ورزش نیز از آزمایش های مختلف به منظور کنترل سلامتی ورزشکار استفاده می شود. خون شناسی ورزشی، گام های بلندی در 30 سال اخیر برداشته و به عنوان یک زیرشاخه تخصصی از علم پدیدار شده است. همچون سایر ارگان های بدن، خون نیز به هر نوع فعالیت بدنی ویژه، پاسخ یکسانی نمی دهد. نوع، زمان، مدت و شدت فعالیت مواردی هستند که بدن به آن ها واکنشی مناسب نشان می دهد. مشاهده های خون شناسی ورزشی نشان داده که ترکیب خون در نتیجه تمرین های ورزشی تغییر می کند. با این وجود بحث و بررسی درباره آثار فعالیت های ورزشی بر متغیرهای هماتولوژیکی همچنان ادامه دارد، اما به خوبی مشخص شده که تمرینات منظم، بیشتر تغییرات نامطلوب خون را بهبود می بخشد و کنترل شرایط خونی ورزشکار به کمک آزمایش ساده، قابل پایش است.
کتاب آزمایش خون و ورزشکاران تألیف مشترک میثم میرزائی شهرابی، محمدرضا الماسی و رضا محمد قشقایی، مطالبی قابل فهم و کاربردی در ارتباط با آزمایش خون برای ورزشکاران ارائه می کند. در این کتاب 28 آزمایش مختلف از نیتروژن اوره خون، کلسترول و هورمون تیروئید گرفته تا آزمایش های مربوط به الکترولیت ها، کلیه، سروتونین، انسولین و آمیلاز را مورد بررسی قرار می دهد.
مطالب موجود در این کتاب برای تشخیص، پیشگیری یا درمان استفاده نمی شود و تنها اطلاعات پزشکی عمومی برای مربیان است که در کنار پزشکان می توانند برنامه های ایمن و موثرتری را تنظیم نمایند. ارتباط دوجانبه بین ورزشکار یا مربی و پزشک متخصص می تواند تعامل بیشتری را به منظور پایش سلامتی و ارتقاء عملکرد ورزشی به همراه داشته باشد. یکی از اهداف مهم این کتاب، ایجاد تعامل بین ورزشکار یا مربی و پزشکان متخصص در این زمینه است.
نیتروژن اوره خون (BUN)
تست نیتروژن چیست؟ کلیه های شما دو عضو لوبیا شکل هستند که مسئول تصفیه کردن خون و مواد زائد آن می باشند. یک روش برای مشخص چگونکی کارکرد تصفیه سازی کلیه ها، اندازه گیری اوره و محصول زائد، با استفاده از آزمون نیتروژن اوره خون (BUN) است. این آزمایش خون ساده و سریع می تواند خوردن پروتئین بیش از حد، ننوشیدن مایعات به اندازه کافی و یا اینکه کبدتان به درستی کار نمی کند را به شما نشان دهد.
در ورزشکاران رشته های قدرتی و پرورش اندام با توجه به اینکه هدف هایپرتروفی عضلات در اولویت اول این ورزشکاران می باشد، معمولا دریافت پروتئین روزانه بالاتر از حد مجاز می باشد. لازم به ذکر است بررسی شاخص BUN در این افراد بسیار حائز اهمیت است. عدم توجه به سطح سرمی BUN و عدم آگاهی از شرایط کبد و کلیه ها پیامدهای خطرناکی را برای سلامتی ورزشکار به دنبال خواهد داشت.
تستوسترون
هورمون مترشحه از بیضه مردها که در خانم ها نیز به مقدار محدودی از غده فوق کلیوی ترشح می شود. بررسی سطح هورمون تستوسترون در ورزشکاران بسیار مهم است. هورمون تستوسترون که از آن به اسم هورمون جنسی نیز نام برده می شود، باعث ارتقاء عملکرد عضلات می شود. در تجزیه و تحلیل سطح سرمی شاخص تستوسترون در ورزشکاران باید توجه داشته باشیم که در رشته های قدرتی معمولا این شاخص سطح پایینی نشان می دهد و پایین بودن سطح تستوسترون در جریان خون به این علت می باشد که معمولا در این ورزشکاران تجمع این هورمون در عضلات است.
البته در مواردی که فرد از داروهای استروئیدی استفاده کرده باشد نیز این مورد دیده می شود. به همین دلیل تشخیص اینکه پایین بودن سطح تستوسترون در جریان خون به چه دلیل است لازم است تا شرایط بالینی فرد و شاخص های LH,FSH مورد بررسی قرار گیرد.
به ورزشکارانی که قصد استفاده از استروئیدهای آنابولیکی را دارند، توصیه می شود حتما قبل از شروع دوره از طریق آزمایش خون میزان هورمون تستوسترون خود را بررسی نمایند، زیرا درصورتی که سطح تستوسترون در جریان خون پایین باشد، در شروع دوره داروئی با سرکوب ترشح تستوسترون توسط بیضه ها روبرو می شوید که در این شرایط بیضه ها به دلیل وجود تستوسترون اگزوژون تولید تستوسترون را کاهش می دهند که مسائل بسیاری از قبیل ضعف عمومی-عقیمی کاهش شدید توان جنسی و حتی عدم توانایی کارهای روزمره را بدنبال دارد.
آنزیم های کبدی (SGOT)
یکی از آنزیم هایی که در کبد ورزشکاران رشته های قدرتی (معمولا به دلیل استرویئد ها) دچار تغییر می شود، آنزیم آسپارتات آینو ترانسفراز با شاخص SGOT-AST در آزمایشات مشخص می شود. این آنزیم که معمولا در شرایط عادی در کبد قرار گرفته است، در صورت آسیب از طریق سلول های کبدی وارد جریان خون می شود و سطح سرمی آنزیم بالا می رود. البته این آنزیم در عضلات قلب، کلیه ها و مغز نیز قرار گرفته است و در زمان آسیب هریک از عضوها وارد جریان خون می شود و در زمان حملات قلبی و مسائل عضلانی نیز سطح سرمی SGOT بالا می رود. آنزیم آسپرتات آمینو ترانسفراز به نام ترانس آمیناز اگزالواستیک سرم نیز شناخته می شود. مصرف داروها و به خصوص استروئیدها به شدت در افزایش سطح سرمی AST موثر هستند.
نخستین چاپ کتاب آزمایش خون و ورزشکاران در 144 صفحه به بهای 89 هزار تومان از سوی انتشارات حتمی راهی بازار نشر شده است.
منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایران